Managementconsultants zijn matrixmannetjes. Of je nu Harvard-professor Michael
Porter heet, of Bruce Henderson van de Boston Consulting Group, het beginsel
is steeds hetzelfde. Verzin een paar woorden, bijvoorbeeld ‘marktaandeel’ en
‘groei’. Leg het ene woord op de x-as van een grafiek en het andere op de
y-as. Maak vier combinaties (plus-plus, min-min, min-plus, plus-min). En
voilà. Dik boek erbij, passend advies voor de topmanager en de miljoenen
stromen binnen.

Dit principe kun je ook toepassen op Nederlandse bedrijven die
worstelen met agressieve hefdgefondsen en opkopers. Want hoe kunnen
beursgenoteerde bedrijven zoals Akzo Nobel en Ahold activistische
aandeelhouders de baas blijven? Wel, dat hangt af van twee sleutelwoorden:
massa en management. Kortweg: overlevingskans = massa x management.

Voor de massa of omvang van een beursgenoteerd bedrijf geldt: hoe groter, des
te moeilijker het is voor lastige aandeelhouders om een substantieel belang
op te bouwen en substantiële invloed uit te oefenen. Daarnaast speelt de
kwaliteit van het management een rol. Hoe beter het management, des te
minder er te morren valt voor de aandeelhouder.

Ergens moet er een kritische grootte zijn waarbij bedrijven zo goed als
onbereikbaar worden voor hedgefondsen, bijvoorbeeld bij een beurswaarde van
meer dan 40 miljard euro. Tenzij het management een wanprestatie levert en
zichzelf eenvoudigweg in de etalage zet. Denk aan een zekere Nederlandse
grootbank. Omgekeerd zijn er bedrijven die uitstekend geleid worden, maar
door hun geringe omvang altijd kwetsbaar blijven voor opstandige beleggers.
Industrieconcern Stork past in die categorie.

Tijd voor de matrix. Eerst de plus-plusser: groot en goed geleid. Wellicht
verdient bankverzekeraar ING die kwalificatie. Met een marktwaarde van 72
miljard euro is ING een van de grootste jongens op de Amsterdamse beurs.
Tegelijk staat de in 2004 aangetreden topman Michel Tilmant te boek als een
uiterst capabele manager. Scherp oog voor het belang van talentvolle
werknemers, wars van megalomane overnameplannen, niet bang om te saneren.
Over agressoren die ING het vuur aan de schenen leggen, hoor je zelden.

Dan de mastodont die lijdt onder mismanagement. Goede kandidaat is
Shell. Voormalig topman Phil Watts stortte de energiereus in 2004 een diepe
crisis door te liegen over de omvang van Shells olie- en gasreserves. Dat
leidde tot veranderingen bij Shell, zoals het inruilen van een collegiaal
bestuur voor één hoogste baas. Maar geen hedgefonds is er ooit in geslaagd
Shell te splitsen, een fusie met een ander concern af te dwingen of het
bedrijf van de beurs te halen. Ondanks de totale janboel die Watts had
veroorzaakt. De reden: Shell is met een beurswaarde van bijna 200 miljard
euro onbereikbaar voor hedgefondsen en opkopers.

Ook bij Ahold maakte het management er een flink zooitje van. De veroordeelde
ex-bestuursvoorzitter Cees van der Hoeven voorop. Eigenlijk is het
supermarktconcern de boekhoudfraude van 2003 nooit helemaal te boven
gekomen. Van der Hoevens opvolger Anders Moberg heeft het nodige lapwerk
verricht, maar vertrekt per 1 juli aanstaande vroegtijdig. Dinsdag houdt
Ahold een buitengewone aandeelhoudersvergadering waarbij de voorgenomen
verkoop van zijn Amerikaanse dochteronderneming US Foodservice op de agenda
staat. Daarmee maakt het Zaanse concern, dat op de beurs 15 miljard euro
waard is, zichzelf een stuk kleiner en des te makkelijker te verteren voor
opkoopfondsen die het van de beurs zouden willen halen.

Ahold zit in de min-minhoek. Alleen de aanstelling van een briljante,
nieuwe bestuursvoorzitter of een grote overname die het concern meer massa
geeft, kunnen Ahold uit de klauwen van hedgefondsen en opkopers houden. Erg
waarschijnlijk is dat niet. Ahold lijkt rijp voor het bye bye-scenario:
verdere opsplitsing of overname door een concurrent.

Tot slot: Akzo Nobel. Evenmin schrikbarend groot met een beurswaarde van iets
meer dan 17 miljard euro. Maar aan het roer staat Hans Wijers, voorheen
minister van Economische Zaken en partner bij The Boston Consulting Group.
Een matrixmannetje. Wijers verkocht afgelopen maart de farmacietak Organon
en haalde daarmee 11 miljard euro op. Een hapje waar hongerige hedgefondsen
en opkopers wel raad mee weten. Wijers moet dus iets.

Maandagochtend bleek dat Wijers een vooralsnog vruchteloze poging heeft
ondernomen om Akzo's Britse collega ICI in te lijven. Lukt dat alsnog dan
slaat Wijers twee vliegen in een klap. Hij voegt twee bedrijven met
vergelijkbare activiteiten - verf en chemie - samen en versterkt daarmee
zijn status als pientere topman. Tegelijk krijgt Akzo Nobel meer massa, want
de beurswaarde neemt met zo'n 10 miljard euro toe.

Strategisch bezien probeert Wijers Azko Nobel uit de plus-minhoek (goede
topman, onvoldoende massa) naar de plus-plus hoek te manouvreren. Uit de
greep van zeurderige beleggers.

Zo simpel is het leven van de managementconsultant.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl